اصلاحات جدید دستورالعمل اوراق گام در هیأت عالی بانک مرکزی تصویب شد.

هیأت عالی بانک مرکزی در راستای ارتقای کارایی شیوه‌های تأمین مالی زنجیره تولید و توسعه ابزارهای تعهدی، پس از انجام بررسی‌های کارشناسی و دریافت بازخورد از شبکه بانکی و فعالان اقتصادی، اصلاحیه جدید «دستورالعمل ناظر بر گواهی اعتبار مولد (گام)» را تصویب کرد.

این اصلاحات که با استناد به قوانین برنامه هفتم پیشرفت و قانون جدید بانک مرکزی انجام شده، در چهل‌وهشتمین جلسه هیأت عالی بانک مرکزی مورخ ۲۷ آبان ۱۴۰۴ و در قالب ۱۹ ماده و ۱۵ تبصره به تصویب رسیده است. هدف اصلی این بازنگری، استانداردسازی فرآیندها و رفع موانع اجرایی پیشین در مسیر استفاده گسترده‌تر از ابزارهای تأمین مالی زنجیره تولید است.

مهم‌ترین اصلاحات دستورالعمل جدید اوراق گام

۱. افزوده‌شدن اشخاص حقیقی به‌عنوان رکن متعهد
با این تغییر، خانوارها و صنوف نیز می‌توانند از ظرفیت اوراق گام بهره‌مند شوند؛ موضوعی که دامنه استفاده از این ابزار را از بنگاه‌های تولیدی فراتر برده و آن را به ابزاری قابل استفاده برای نیازهای واقعی اقتصاد تبدیل می‌کند.

2. افزایش سقف مجاز تنزیل اولیه اوراق گام از ۲۵٪ به ۵۰٪
   این اصلاح با هدف بهبود نقدشوندگی اوراق و روان‌سازی انتقال منابع در زنجیره تأمین اعمال شده و می‌تواند سرعت گردش مالی و جذابیت این ابزار برای فعالان اقتصادی را افزایش دهد.
3. یکپارچه‌سازی سقف‌های اعتباری اوراق گام و برات الکترونیک
   با ایجاد وحدت‌رویه میان دو ابزار تعهدی مهم، امکان مقایسه، رقابت‌پذیری و مدیریت نظام‌مندتر اعتبارات در شبکه بانکی فراهم می‌شود.

خلاصه‌ای درباره اوراق گام، تغییرات قبلی و تحلیل اثرات اصلاحات جدید

اوراق گام چیست؟

«گواهی اعتبار مولد (گام)» ابزاری تعهدی است که بانک‌ها برای تأمین مالی زنجیره تولید صادر می‌کنند. این اوراق به بنگاه‌ها امکان می‌دهد بدون دریافت تسهیلات نقدی مستقیم، از اعتباری که بانک به آن‌ها اختصاص می‌دهد برای خرید مواد اولیه یا پرداخت به تامین‌کنندگان استفاده کنند.
ویژگی مهم گام این است که انتقال‌پذیر، قابل تنزیل و قابل معامله در بازارهای مالی است.

تغییرات مهم قبلی اوراق گام (به‌طور خلاصه)

• امکان تنزیل در بازار سرمایه
• تعیین سقف سالانه انتشار متناسب با فروش سال قبل بنگاه‌ها
• اتصال فرآیند صدور به سامانه‌های یکپارچه بانک مرکزی
• الزام اعتبارسنجی بنگاه‌ها پیش از صدور
• امکان تسویه خودکار از محل فروش یا جریان نقدی بنگاه

این تغییرات باعث شد ابزار گام در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین ابزارهای تأمین مالی غیرتورمی تبدیل شود.

تحلیل اصلاحات جدید (آبان ۱۴۰۴)

۱. ورود اشخاص حقیقی به ساختار اوراق گام
این اقدام می‌تواند نقطه عطفی در توسعه ابزارهای تعهدی باشد. زیرا:

• گروه‌های جدیدی از مصرف‌کنندگان و صنوف به بازار وارد می‌شوند.
• دامنه کاربرد ابزار از تولید صرف به تأمین نیازهای واقعی در سطح خرد گسترش می‌یابد.
• امکان شکل‌گیری بازار ثانویه فعال‌تر فراهم می‌شود.

۲. افزایش سقف تنزیل اولیه به ۵۰٪
این تغییر احتمالاً بیشترین اثر را بر نقدشوندگی دارد.
افزایش تنزیل اولیه:

• انگیزه نگهداری و معامله اوراق را بالا می‌برد،
• تصمیم‌گیری تأمین‌کنندگان برای پذیرش گام را آسان‌تر می‌کند،
• و عملاً گردش اوراق را سرعت می‌بخشد.
  در نتیجه کارایی زنجیره تأمین و انتقال منابع بهبود می‌یابد.

3. یکپارچه‌سازی سقف اعتباری با برات الکترونیکی
با این اقدام، ابزارهای تعهدی کشور به سمت یک چارچوب استاندارد و مقایسه‌پذیر حرکت می‌کنند.
مزایا:

• بهبود مدیریت ریسک شبکه بانکی
• سهولت مقررات‌گذاری
• رقابت سالم‌تر میان ابزارها، بدون ایجاد سردرگمی برای فعالان اقتصادی

جمع‌بندی

اصلاحات جدید اوراق گام گامی مهم در جهت تقویت تأمین مالی زنجیره تولید، افزایش نقدشوندگی جریان اعتباری و گسترش دامنه استفاده از ابزارهای تعهدی است. این تغییرات می‌تواند هم جذابیت گام را برای تولیدکنندگان افزایش دهد و هم زمینه استفاده اصناف و خانوارها از ابزارهای اعتباری مدرن را فراهم کند.